جمعه 21 شهریور 1404
طرح افزایش سن مجاز پذیرش در دانشگاه‌های فرهنگیان و تربیت دبیر شهید رجایی، که توسط وزیر محترم آموزش و پرورش مطرح و پس از آن با موافقت اولیه شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی همراه شد، واکنش‌های گسترده‌ای از سوی صاحب‌نظران و فعالان دانشجویی به دنبال داشت. مهدی نظری، معاون دبیری بسیج دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در یادداشتی به بررسی تفصیلی برخی از دلایل مخالفت با این طرح می‌پردازد:
• شکاف ارزش‌ها و هنجارها میان معلمان و دانش‌آموزان
ایجاد فاصله میان معلمان و دانش‌آموزان در حوزه تربیت، می‌تواند زمینه‌ساز چالش‌های عمیق و پیامدهای جبران‌ناپذیر باشد. تفاوت ارزش‌ها و هنجارهای معلمان با جهان‌بینی نسل جدید، مانع انتقال مؤثر پیام‌های تربیتی و اخلاقی در کلاس درس می‌شود. در نتیجه، این شکاف از شکل‌گیری هویتی منسجم و پایبند به ارزش‌ها و باورهای بنیادین جلوگیری خواهد کرد.
• ضعف ارتباط و تأثیر آن بر کیفیت آموزش
این اختلاف موجب کاهش ارتباط میان معلمان و دانش‌آموزان شده و به مانعی جدی در مسیر انتقال مفاهیم آموزشی تبدیل می‌شود؛ زیرا زبان ارتباطی نسل‌ها متفاوت است. در شرایطی که دانش‌آموزان امروز بیشتر با رسانه‌های تصویری و فضای دیجیتال در تعامل‌اند، برخی معلمان با سن بالاتر ممکن است در برابر به‌کارگیری این ابزارها مقاومت نشان دهند. فقدان یا ضعف پل‌های ارتباطی در کلاس درس، به افت تحصیلی و کاهش کیفیت علمی در مدارس منجر شده و اعتماد دانش‌آموزان به توانایی آموزشی معلم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• فاصله طولانی بین مدرسه و دانشگاه
نظام آموزشی کشور به گونه‌ای طراحی شده است که دانش‌آموزان پس از آشنایی با مبانی اولیه علوم مختلف مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی و دروس انسانی، معمولاً در سن ۱۸ سالگی وارد دانشگاه می‌شوند و تحصیلات آکادمیک خود را ادامه می‌دهند. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی (۱۳۷۶) و دانشگاه فرهنگیان (۱۳۹۱) با هدف جذب دانش‌آموزان مستعد حرفه معلمی، مسیر پیوسته‌ای برای تربیت نیروی انسانی متخصص ایجاد کرده‌اند. مقایسه این مسیر با شرایطی که اجازه می‌دهد فردی ۳۰ ساله، پس از ۱۲ سال فاصله از مدرسه، وارد دانشگاه شود و با دانشجومعلم نوورودی ۱۸ ساله همکلاسی شود، نیازمند تامل و آسیب شناسی است.
• مسأله اسکان دانشجویان ۳۰ ساله
تجربه افزایش تدریجی ظرفیت پذیرش دانشجومعلم نشان می‌دهد که دانشگاه‌های فرهنگیان دارای خوابگاه‌هایی محدود، فرسوده و غالباً با کاربری اولیه مدرسه هستند. این موضوع به ویژه در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی محسوس است، جایی که خوابگاه‌های پراکنده آن به سختی پاسخگوی اسکان دانشجویان فعلی است. پیش‌بینی می‌شود در صورت افزایش شرط سنی، امکان اختصاص خوابگاه مجزا برای ورودی‌های سن بالا فراهم نشود و ورودی‌های ۱۸ ساله و ۳۰ ساله در یک محیط اسکان داده شوند. این موضوع می‌تواند منجر به بروز آسیب‌ها و مشکلات متعدد برای دانشجویان شود و حتی موجب بروز تنش‌ها و درگیری‌های روزمره گردد.
ضعف در انتقاد و عدم ارائه راهکار
پس از اعلام تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه، انتقادهایی از سوی جامعه فرهنگیان و تشکل‌های دانشجویی مطرح شد. اما این انتقادها فاصله زیادی با مفهوم «انتقاد سازنده» که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، داشت. ایشان بارها در بیانات خود بر ضرورت نقد همراه با ارائه راه‌حل تأکید کرده‌اند.
در این میان، عدم ارائه راهکار مشخص از سوی دانشجومعلمان و معلمان به شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش، به‌عنوان نقطه‌ضعف در مواجهه با این مصوبه به شمار می‌رود.
بسیج دانشجویی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، آمادگی خود را برای تشکیل «شورای حل مسئله کمبود معلم» اعلام می‌کند و از تشکل‌های دانشجویی دانشگاه فرهنگیان و همچنین جامعه معلمان برای همکاری و مشارکت دعوت به عمل می‌آورد.
نظری در پایان تأکید کرد: طرح افزایش سن مجاز پذیرش در دانشگاه‌های فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، با وجود نیت مثبت در رفع مشکل کمبود معلم، ابهامات و پیامدهای متعددی به همراه دارد. شکاف ارزشی و ارتباطی میان معلمان و دانش‌آموزان، مشکلات آموزشی ناشی از تفاوت نسل‌ها، فاصله طولانی میان تحصیل در مدرسه و دانشگاه، معضل زیر ساخت‌های دانشگاه‌های تربیت معلم، همگی زنگ خطری برای آینده نظام تعلیم و تربیت کشور محسوب می‌شوند. از این رو ضروری است که پیش از اجرای چنین طرحی، ابعاد آن با دقت بیشتری بررسی شده و راهکارهای عملی برای رفع مشکلات موجود ارائه گردد. مشارکت فعال فرهنگیان، تشکل‌های دانشجویی و دانشگاه‌های تخصصی تربیت معلم در این فرآیند، می‌تواند ضمن حفظ کیفیت آموزش، مسیر تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد را هموار سازد.
